MAÜ’den İnsanlık Tarihine Işık Tutacak İnceleme
Mardin Artuklu Üniversitesi Prof. Dr. İbrahim Özcoşar ve Dargeçit Belediye Başkanı M. Cüneyt Aksoy, Arkeoloji ve Sanat Tarihi alanında uzman Akademik heyet ile birlikte Dargeçit’in Ilısu Mahallesi'nde "Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar" kapsamında başlatılan arkeolojik kazı çalışması alanında incelemelerde bulundu.
Boncuklu Tarla'nın insanlığın yerleşik hayata geçtiği ilk yerleşim alanlarından biri olduğu bilgisini veren Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Özcoşar, konuya ilişkin yaptığı açıklamada; "Bilindiği üzere insanlık tarihinin birçok karanlık noktası vardır. Bu karanlık noktaların aydınlatılması için en önemli iş arkeologlara ve eski çağ tarihçilerine düşüyor. Boncuklu Tarla olarak adlandırılan alan, Artuklu Üniversitesi arkeologlarınca yapılan bir kazının son görüntüleri. Yapılan kazı aslında şu ana kadar insanlık tarihinin kendi içindeki akışına yönelik yeni bilgiler, yeni bulgular içeriyor. Göbekli Tepe, biliyorsunuz yıllar önce ilk ortaya çıkarıldığında bütün bir dünyada çok büyük bir heyecana sebep olmuştu. Bu heyecanın en önemli sebeplerinden biri aslında insanlık tarihinin en temelinde ekonomik yaklaşımları ve anlayışları arayan sistemlerin bir anlamda çöküşü ve insanlık tarihinin merkezinde en önemli unsurlardan biri olan inancın yer aldığı düşüncesiydi. Boncuklu Tarla kazı alanında tam olarak da bunu ve Göbekli Tepe’deki bulguları destekleyen, hatta ondan bin yıl daha öncesine giden bazı bulguları içeriyor ki bunun üzerinden değerlendirdiğimizde, Kuzey Mezopotamya’nın ve hemen Dargeçit’in yanında bulunduğumuz Boncuklu Tarla bölgesinin, insanlığın ilk yerleşik alanlarından biri olduğu ve buraya yerleşen ilk insanların aslında inançlı kişiler olduklarını göstermesi açısından önemli bir alan olarak değerlendirilebilir." dedi.
Şanlıurfa’nın Göbekli Tepeden dolayı Turizm Destinasyonuna dönüştüğünü hatırlatan Özcoşar, Boncuklu Tarla’nın Şanlıurfa’daki Göbekli Tepe’den çok daha eski olduğunun altını çizerek; Mardin Artuklu Üniversitesi’nin, Kültür Bakanlığı ve Dargeçit Belediyesi ile birlikte önemli çalışmalar gerçekleştireceğini ve bunun neticesinde Mardin için belirlenen turizm yol haritasını Boncuklu Tarla Arkeolojik buluntuları ile canlandırılabileceğini ifade etti.
Geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Mardin'in, Neolitik dönem açısından da önemli bir yere sahip olduğuna değinen Özcoşar,
“Bunun bilim dünyasını heyecanlandıran bir keşif olduğunu düşünüyorum. Burada yapılacak çalışmalarla tarih yeniden yazılacaktır. Biz de Mardin Artuklu Üniversitesi olarak bu insanlık mirasının ortaya çıkarılması ve gelecek nesillere aktarılması konusunda üzerimize düşen tüm sorumluluğu yerine getirme kararlığındayız ”dedi.
Dargeçit Boncuklu tarla kazılarının bilimsel danışmanlığını yürüten Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Ergül Kodaş ise elde ettikleri bazı bulgularının tarih açısından Boncuklu Tarla'nın yeni bir kilit noktası olduğuna dikkat çekerek;
"Boncuklu Tarla 2008 yılında ilk defa keşfedildi. Ilısu Barajı ve HES projesi kapsamında ilk kazılar Mardin Müze Müdürlüğü tarafından 2012 yılında yapıldı. Geniş kapsamlı kazılar ise 2017 yılından beri Mardin Artuklu Üniversitesi ve Mardin müzesinin ortaklaşa çalışmasıyla yapılmaya devam ediyor. Boncuklu Tarla milattan önce 11 binlere 12 binlere giden tabakalarıyla başlayan o ilk yerleşik hayat, yaklaşık milattan önce 7 binlere kadar kesintisiz olarak iskân gördüğünü gösteriyor. Yerleşim yerinde birçok ev-konut açığa çıkarılmakla birlikte, bunun yanı sıra mezarlar, tapınak olarak isimlendirilen özel binalar ve kamusal alan olarak isimlendirilen birçok özel yapılar açığa çıkartıldı.
Yukarı Dicle Havzası'nın ve Kuzey Mezopotamya'nın yerleşik hayata nasıl geçtiği, avcı toplayıcı hayat tarzından besin üretimine nasıl geçtiği, sembolik, kültürel ve dini yapıların nasıl bir değişime uğradığı gibi birçok noktada bize bilgi vermesi açısından yeni bir kilit noktası.
Alanın Göbekli Tepe ile benzer binaları var, fakat yer yer bazı binalar Göbekli Tepe’den daha eski ve benzer özellikler sergiliyorlar. Binaların boyutları, formları, karbon analizleri ve yerleşim içerisindeki yeri gibi birçok kriter ile analiz edilen kamusal alan, tapınak ve dini mekân binalarının daha eskiye giden örnekleri tespit ettik." şeklinde konuştu.
Kodaş, son olarak "Bu yılki kazı çalışmaları bitti. Şu an envanter- etüt çalışması dediğimiz yani kazıda bulunan buluntuların dokümantasyonu, çizimleri ve yayın hazırlıkları yapılıyor. Kültür Bakanlığına gönderilecek raporlarımız hazırlanıyor. Arkeoloji toplumdan bağımsız olmamalı ve arkeolojinin sonuçları topluma geri dönmeli ve topluma anlatılmalı. Turizme açılması demek buradaki buluntuların ve bölgenin geçmişini insanlara anlatılması demektir." şeklinde bilgilendirmelerde bulundu.
Boncuklu Tarla Arkeolojik Alanının incelenmesi için bir araya gelen heyette; Mardin Artuklu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Özcoşar ve Dargeçit Belediye Başkanı Mehmet Cüneyt Aksoy’un yanı sıra Mardin Artuklu Üniversitesi’nden Genel Sekreter Yardımcısı M. İkbal Saylık, Edebiyat Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Evindar Yeşilbaş, Midyat Meslek Yüksek Okulu Müdürü Ekrem Akman, Arkeoloji Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Ergül Kodaş, Arkeoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Bülent Genç ile Sanat Tarihi Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Zekai Erdal ve çok sayıda basın mensubu yer aldı.
Program Dargeçit Belediyesinde düzenlenen basın toplantısı ile devam etti.
Midyat Gündem / Selahattin Erol
