Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki aşırı yeraltı suyu kullanımı çevresel bir tehdit oluştururken, tarımsal üretimdeki yüksek payıyla dikkat çekiyor. Elektrikli motopomplarla yapılan arazi sulamaları, yıllık 7,25 milyar kWh elektrik tüketimiyle yeraltı sularının hızla tükenmesine yol açıyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki tarımsal sulama faaliyetlerine ilişkin açıklamalarda bulunan Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, “Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki yapımı tamamlanan sulama kanalları bu yıl işletmeye açılırsa, toplam 149.000 hektar alan yeraltı suyu kullanmadan sulanabilecek ve 1,5 milyar kWh enerji tasarrufu sağlanarak ekonomiye 3,8 milyar TL katkıda bulunabilecektir. DSİ tarafından yapılan kanalların bu yıl sulamaya açılması büyük önem arz etmektedir.” dedi.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan altı ilde sürdürülebilirlik odaklı proaktif yaklaşımla elektrik dağıtımı hizmeti veren Dicle Elektrik, faaliyet gösterdiği illerde tarımsal sulama bilinçlendirme çalışmalarına katkı sunmayı sürdürüyor. Şirketin hizmet verdiği Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin, Batman, Şırnak ve Siirt illerinde, tarımsal faaliyetler nedeniyle yeraltı su kaynaklarının aşırı kullanımı ciddi bir çevresel tehdit oluşturuyor. Bölge, Türkiye'nin tarımsal üretiminde büyük bir paya sahip olup, pamuk üretiminin %58'ini, mısırın %25'ini ve buğdayın %14'ünü gerçekleştiriyor.
Yeraltı suyu tüketimi, kutuplardaki kaymayı tetikliyor!
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki tarımsal sulama faaliyetlerinin sürdürülebilirliği üzerine odaklanan dağıtım şirketi, verimli sulamanın ve tarımsal kalkınmanın önemine dikkat çekmeye devam ediyor. Dicle Elektrik Genel Müdürü Yaşar Arvas, bu bağlamda Geophysical Research Lettersdergisinde yapılan yeni bir araştırmayı ele alarak yeraltı sularının aşırı kullanımının, dünyanın dönüş eksenindeki kaymalara nasıl etki ettiğini açıkladı. Arvas, “Son yapılan araştırmalar, aşırı yeraltı suyu tüketiminin, dünyanın coğrafi kutuplarındaki kaymayı etkileyebilecek sonuçlarının olduğunu gösteriyor. Jeofizik alanındaki bu önemli keşif, su kaynaklarımızın yönetimine dair stratejilerimizi yeniden düşünmemizi gerektiriyor.” dedi.
Dünyanın dönüş ekseni 64 derece doğuya kaydı
Söz konusu araştırmanın detayları hakkında bilgi veren Arvas, “Araştırmacılar, 1993 ile 2010 yılları arasında yeraltından çekilen 2 trilyon ton suyun, yerkürenin dönüş ekseninde kaymalara neden olduğunu belirledi. Araştırmaya göre bu suyun çok önemli bir kısmı tarımsal sulama için kullanıldı ve sonrasında denizlere deşarj edildi, bu da büyük bir su kütlesinin yer değiştirmesine neden oldu. Araştırmada yer verilen ifadelere göre bu değişiklik, dünyanın dönüş ekseninde yıllık 4,36 cm hızda 64 derece doğuya bir kayma ile sonuçlandı. Söz konusu bulgular, sürdürülebilir olmayan su yönetiminin sadece yerel ve çevresel sorunları değil, aynı zamanda küresel ve jeofiziksel dengeleri de etkilediğini gösteriyor.” diye ekledi.
130 bin çiftçinin %70'i elektrikle sulama yapıyor!
Dicle Elektrik’in hizmet bölgesindeki tarımsal sulama faaliyetlerini de değerlendiren Arvas, “Hizmet bölgemizdeki 130 bin çiftçinin %70'i tarımsal sulama için elektrikle çalışan motopomplar kullanıyor. Bu yöntem, yılda ortalama 7,25 milyar kWh elektrik tüketimiyle milyarlarca metreküp değerli yeraltı suyunun çekilmesine yol açıyor. Bu miktar, Türkiye'deki tarımsal sulamada kullanılan elektriğin yaklaşık %47'sine denk geliyor ve ülke genelinde tarımsal faaliyetler için kullanılan yeraltı sularının yarısının bu bölgede tüketildiğini gösteriyor.” dedi.
GAP zamanında tamamlanabilseydi…
Açıklamalarını sürdüren Arvas, “Yeraltı suyu kullanımındaki bu aşırılık, toprak yapısının bozulmasına, erozyona, verimliliğin düşmesine ve çölleşmeye neden oluyor. Ayrıca, 4.708.730 dönümü Şanlıurfa’da, 1.428.087 dönümü ise Diyarbakır’da olmak üzere bölgede toplam 7.313.614 dönüm alanda sulu tarım yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda, durumun ciddiyeti daha da artıyor. Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki sulama kanalları zamanında tamamlanabilseydi, Şanlıurfa'da 47.000 hektar, Mardin'de 26.000 hektar ve Diyarbakır'da 76.000 hektar olmak üzere Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamındaki yapımı tamamlanan sulama kanalları bu yıl işletmeye açılırsa, toplam 149.000 hektar alan yeraltı suyu kullanmadan sulanabilecek ve 1,5 milyar kWh enerji tasarrufu sağlanarak ekonomiye 3,8 milyar TL katkıda bulunabilecektir. DSİ tarafından yapılan kanalların bu yıl sulamaya açılması büyük önem arzetmektedir.” diye konuştu.
8.189 kaçak trafo tespit edilmiş durumda
Arvas değerlendirmesinde Dicle Elektrik’in dağıtım bölgesindeki yer altı sularının tükenmesine yol açan ve tarım arazileri için kullanılan kaçak trafolar hakkında da bilgi verdi. Tarımsal sulama için kurulan kayıtlı 26 bin 200 elektrik trafosuna ek olarak 8.189 kaçak trafo tespit edildiğini belirten Arvas; “Kayıt dışı trafoların, özellikle Şanlıurfa'da 5.834 adetle en yüksek sayıya ulaştı. Tarımsal sulamada bu denli fazla elektrik kullanılmasının bir diğer sebebi de yeraltı sularının yıllar geçtikçe azalmaya yüz tutması ve her defasında daha derindeki suyun çekiliyor olması. Bundan 10 yıl önce 100-150 metreden su çeken çiftçi, artık yer yer 600-700 metre derine inmek zorunda. Bu da aslında bize bölgede elektrik değil, sulama sorunu olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bilimsel araştırmaların ışığında sürdürdüğümüz tarımsal sulama kaynaklı kaçak elektrik kullanımıyla mücadelemiz de bu geniş çaplı sorunların üstesinden gelmemizde önemli bir rol oynuyor.” ifadeleriyle açıklamalarına son verdi.
