Mezapotamya’nın Kadim Halkı
Asur/Süryani/Kildani’nin Göçü ...
Gabriyel Beth-Kathe
Şurayt’tan 3 aktaran
Jan Beṯ-Şawoce 4

2. Bölüm
Halk olarak hep ezik yaşatıldık. Hiç bir zaman da, zerrecik bir hak elde edemeden
kölece bir yaşama itildik. Bunu bir yanda yerel merci ve diğer bir yanda da devletin
destek verdiği komşu aşiret üzerinden sağlam bir baskı mekanizması ile omurgalaştı.
Baskı ve zulüm için gerekçe hep ‘hıristiyan’ inancımız olmuş. Kadın ve kızımız zorla
kaçırılmış, mal-mülke, ürüne,... el koyma, tahrip etme,... inançları gereği hep yasal
hak olmuş. Yani dinsel ‘ẖalal’ sayılmış.
Qadim bu halka yaşatılmış olan bu zulüm, işkence ve zorbalıklar günlük yaşamda
komşu tarafından hep anımsatılmış, bu nedenle göç yolu tek seçenek kalmış.

Kıbrıs Sorunu
6-7 Eylül 1955 pogromunun benzeri Turabdin’de de yapılmak istendi. Devlet eliyle
Midyat’ın Estel kesiminde hazırlanan toplantıya Midyat’tan Mehmedoler aşiretinden
Nuri Midyat ve Nehrozler aşiretinden Muẖammed Şerif katılıyor. Bu toplantıda her iki
lider, yapılması planan pogroma karşı, olumsuz tavır takınıyor ve plan gerçekleşmez.
Her iki lider, sonraki yılda gizemli bir şekilde ortadan kaldırılıyor.

Yıl 1964
Yine Kıbrıs.
Yukarı Mezopotamya’nın her yanında, cami ve mescit anti-hıristiyan propoganda
merkezi olmuş. MİT silah kaçakçısı eliyle silah sattırmış. Halk kıyıma hazırlanmış.
Devlet eliyle, Midyat´ta büyük bir miting düzenlenmiş. Mitinge Midyat dışından tüm
Muẖallemi ve Kürt köyleri Estel’den uzun bir kortejle katılmış. Amaç Midyat’ın altını
üstüne getirmek ve yok etmekti.
Miting korteji Midyat’ın Dörtyol’unda, M. Kemal anıtı önünde duraklıyor. Burda
organizatörlerin başında yer alan MİT ajanı Estelli Muẖallemi Cemil İşler, uzun bir
anti-hıristiyan konuşma yapıyor. Mitinge katılan halkı galeyana getiriyor. Kitlenin
elinde bulunan boynu haçlı bir sıpa ve bir köpeğe ağıza alınmayacak küfürlerle
saldırıya geçiliyor. Küfürler hıristiyanların kutsal saydığı Meryem Ana ve İsa’ya
yönelik oldu.
Dörtyol’da halk kitlesi ile birlikte, Midyat kaymakamı, yanında bir askeri grup ve polis
var. Olumsuz tavır ya da engel girişiminde hiç biri bulunmuyor.

3 Surayt okunur.
4 Bu çalışma çağdaş Süryanice’den (Şurayt’tan) önce çevrildi, daha sonra çevirmenin kattığı tarihsel bilgilerle
zenginleştirildi.

4

Dörtyol’da Midyatlı Süryani gibi Kürt tanık da var bu sıra. Bu Kürtler’den Dr. Rıfat
Yenigün, Nehrozler aşiretinden, kaymakama doğru giderek tepkisini şöyle dile
getiriyor: “Kaymakam Bey, bir üst yetkili gibi, bu mitinge siz engel olmazsanız,
sorumluluk altında kalacaksınız!” der.
Kaymakam askeri ile birlikte harekete geçmek zorunda kalır ve eylem mitingle sınırlı
tutulur, halk kitlesi Midyat’a dalmadan Estel’e geri gitmek zorunda kalır.

Yıl 1974
Yeniden yine Kıbrıs.
Devlete bağlı Seferberlik Kurulu üyeleri, Midyat’a yönelik bir komplo planı hazırlıyor.
Kurulun başında Abdülkerim Slam Ağa (Güven) var. Geçmişte tahsildarlık görevini
yapmış hıristiyan düşmanı bir devlet memuru idi. Emekliye ayrıldıktan sonra hıristiyan
düşmanlığı aralıksız devam ediyor.
Temmuz ayının ilk haftasında, hazırlanan komplo devreye sokuluyor. Abdülkerim’in
Şalëẖ'ta evli kızkardeşi var. Onun genç olan evlatlarında biri, aynı köyden yaşıt
arkadaşları ile birlikte asker elbisesi giyiyor.
Daha önceden, Midyat askeri kışlasından kaza içine nöbete gelen askeri inzibatların
nöbet değiş-tokuşunun zamanları saptanıyor. Ona göre de bir pusu kuruluyor.
Pusu akşam nöbeti için planlanıyor. Bu sıra kaza içindeki iki askeri inzibat nöbetini
devrettikten sonra, kışlasına çıkıyor. Kışlasına varmadan önce, yolda önlerine bir
asker çıkıyor. İnzibatlardan sigarasını yakmak için ateş istiyor. Ateş vermek için
ceplerine el atan inzibatlar, pusunun farkında değil. Ateş isteyen asker, yanındaki
tapancayı çekip inzibatların birine ateş ediyor. İnzibat yere yığılıyor, diğer inzibat,
saldırgana elindeki hafif makinadan ateş ediyor, saldırganı kovalıyor. Saldırgan yaralı
kaçıyor. Yakın kalan bir bağa giriyor. İnzibat yaralı arkadaşı ile ilgilenmek zorunda
kalıyor. Bu sıra pusuda bekliyen diğer saldırganlarda ateş ediyor.
Kışla hemen bazı birliklerini harekete geçiriyor. Kışlaya yakın kalan semte asker
dalıyor, zorla evlere giriyor.
Saldırgan az sonra bir incir ağacı üzerinde, izlenen kan izi sonucu bulunuyor. Nöbetçi
amiri olan subay, hemen sünnetli olup olmadığının araştırı emrini veriyor. Emre uyan
askerler nöbetçi subayına “Komutanım saldırgan sünnetli!” diye yanıt veriyor. Nöbetçi
amiri olan subay onlara “Onu öldürün!” emrini veriyor.
Planlanan komplodan Midyat böyle kurtuluyor.
***

4 Ekim 2000’de Diyarbakır’da Süryani Meryem Ana Kilisesi pederi Yusuf Be-Kečo
(Akbulut) “... sadece Ermeniler değil Süryaniler’de katledildi!” dediği için tutuklandı.
Daha sonraları konu ile yakından ilgilenen AB ülkeleri, yaptığı politik ve diplomatik
baskı sonucu Peder Yusuf yargının pençesinden kurtuluyor.
Mardin’e bağlı Brahimiye (Işıklar) köyünde ve daha başka bir çok yerde olduğu gibi
mal-mülke zorla el koyma sorunları gerçek sahiplerini bulsun diye, yargıya taşınıyor.
Davalar yargıda sahiplerinin lehine sonuçlanmasına rağmen gasp edenler bunu
kabullenmiyor, tehdit ve şiddete başvuruyor.
5 Haziran 2022 Pazar günü Brahimiye’de, hukuk sürecini kaybeden gaspçı bir taraf,
mülkün sahibi olan Süryani ailenin evini kalabalık eli sopalı basıyor.

5

Konu ile ilgili bilgiyi alan Zafaran Manastırı Mertropoliti Şaliba Be-Murad (Özmen)
hemen yetkilileri bilgilendiriyor, olay yerine gelen jandarma büyük bir faciayı böyle
önlüyor.
Konum bu düzeyde güvensiz ve yasaya saygı olmayınca, Avrupa’dan dönüş nasıl
olabilir?